Nhà bà Chiên ở sát cánh đồng. Bà sống một mình trong căn nhà ngói ba gian cũ kỹ đã hơn ba mươi năm nay. Cuộc sống cứ thế đều đặn trôi và bà thì ngày một già đi. Thật buồn tẻ cho bà nếu như không có đàn chim sẻ lúc nào cũng bay lượn quanh nhà. Chúng như những vật nuôi của bà, nhưng không bao giờ bị bắt giết thịt hay bán cho ai. Cũng từng ấy năm, càng ngày đàn chim sẻ càng sinh sôi, nảy nở đông thêm. Điều đó cũng làm cho bà Chiên thêm vui. Lũ chim sẻ đã trở thành những người bạn thân thiết, đến nỗi bà đã từng nghĩ nếu một ngày nào đó chúng bay đi nơi khác thì bà cũng buồn mà chết
Minh họa của Trung Hiếu (Bảo tàng tỉnh Yên Bái)
|
Ngôi nhà nằm đơn lẻ một mình cách xa làng xóm và bị ngăn cách bởi một cái đầm lớn, vì thế mà cảnh nhà luôn quạnh quẽ. Mối liên hệ với làng chỉ là những dịp chợ phiên, hay đi cỗ bàn mà thôi. Thi thoảng có người làm đồng ghé vào xin hớp nước, la cà vài ba câu chuyện với bà. Đêm, những âm thanh từ làng vọng ra là những tiếng chó sủa, những tiếng gà gáy sang canh. Ngoài vườn lũ đom đóm lập lòe, tiếng dế kêu càng làm cho bà cảm giác cô đơn. Nhưng mãi cũng thành quen, sau những tiếng thở dài được nén lại thì bà vẫn phải sống, phải thích nghi. Và đương nhiên, trong cảnh ấy, lũ chim sẻ sống ở đây như một món quà quý giá của bà. Còn một lý do nữa từ sâu thẳm trong lòng, khiến bà yêu thương gần gũi lũ chim như thế, điều này chỉ mình bà biết. Đó là điều bí mật khiến bà thấy được an ủi, để bà vin vào mà sống những bấy nhiêu năm.
* * *
Thời con gái, Chiên là một cô gái đẹp. Chiên đã đi vào giấc mơ của những trai làng hằng đêm. Thế rồi cô cũng nên duyên cùng một người con trai, cả hai đều rất yêu thương nhau. Đôi vợ chồng trẻ và cả gia đình ngày ngày trông ngóng một đứa trẻ con chào đời. Nhưng một năm, hai năm, ba năm… cái bụng của Chiên không thấy phồng to lên. Bà mẹ chồng mới đầu còn nhỏ to bóng gió, sau đó là những lời thở than, chì chiết. Bà lo lắng bởi vì chồng Chiên là con trai độc nhất, nếu không có con thì sẽ tuyệt tự từ đây. Anh chồng ban đầu cũng còn bênh vợ và trấn an mẹ, sau anh ta cũng nản và lạnh nhạt dần. Chiên vẫn hy vọng, vẫn chạy chữa thuốc men và đêm đêm cầu mong trời phật rủ lòng thương. Đợi mãi, đợi mãi, đã sáu năm ròng Chiên nhẫn nhịn và hy vọng, nhưng sức chịu đựng của con người cũng có hạn. Chiên chủ động xin phép về nhà mẹ đẻ để cho chồng tìm vợ mới. Ngày khăn gói về nhà mẹ đẻ, lòng Chiên quặn thắt, hai mẹ con ôm nhau khóc như mưa. Những giọt buồn tủi chảy ra không lấp nổi những tiếng xì xào của những người ác ý, lời than vãn không thể làm thay đổi được số phận. Chiên nương vào mẹ để sống, khuôn mặt đượm buồn.
Chiên xin được một đứa con nuôi, thằng bé rất kháu khỉnh dễ thương. Thêm thằng bé, căn nhà của hai mẹ con Chiên rộn ràng hẳn lên. Thằng bé càng lớn càng tỏ ra thông minh và ngoan ngoãn. Nó thích nuôi chim, một cái lồng chim nho nhỏ, trong ấy nuôi hai con chim sẻ nâu, nó rất quý đôi chim này. Hễ đi đâu thì thôi, chứ về nhà là nó lại hí húi bên chiếc lồng chim, lấy thóc, thay nước cho đôi chim. Ban đêm, lúc đi ngủ nó phủ cái áo kín chiếc lồng rồi treo nơi cuối giường, vì sợ mèo bắt mất chim. Rồi một nỗi đau ập đến với Chiên, thằng con trai đi thả bò tắm sông bị dòng nước cuốn đi mất xác. Năm ấy thằng bé đã lên mười tuổi. Nỗi đau chưa kịp nguôi ngoai thì mẹ già cũng bỏ Chiên đi. Đôi chim của thằng bé vẫn nhảy nhót trong lồng. Chiên thả đôi chim sẻ ra với cuộc sống tự do. Có đôi chim chỉ khiến Chiên nhớ tới đứa con đã mất, càng làm nỗi đau thêm nhức nhối. Nhưng đôi chim không bay đi, chúng cứ quanh quẩn quanh ngôi nhà này. Đó là đôi chim trống mái, con trống lưng có màu nâu đỏ, con mái thì lông nhạt hơn và có những vệt vằn vèo. Chúng làm tổ ngay đầu hồi nhà, trong ống tre của cây đòn tay. Năm này qua năm khác, nhiều tổ chim như thế được xây trên đầu hồi nhà và đàn chim ngày càng một đông thêm.
* * *
Bà Chiên đứng ngắm đàn chim, chúng đồng loạt bay lên tạo nên âm thanh vù vù đến là vui tai. Tiếng kêu chanh chách của chúng như những lời trò chuyện làm vơi đi nỗi cô đơn của bà. Bà tưởng như là linh hồn đứa con xấu số bám víu vào những con chim về đây thăm mẹ. Bởi thế bà coi lũ chim như con và chăm sóc chúng với những cử chỉ đầy yêu thương. Bà Chiên thường vãi thóc ra sân cho lũ chim ăn, chúng bay xuống gần kín mảnh sân nhỏ. Những chấm nâu nhảy nhót nhịp nhàng trên khoảng sân rêu mốc làm lòng bà Chiên rưng rưng. Hình ảnh thằng con trai năm nào lại hiện về với tiếng cười vang vọng trong đầu bà. Bà đưa tay ra đón con, thằng bé lao vào lòng rồi dụi dụi đầu vào ngực mẹ. Tóc nó khét nắng, chua chua mùi mồ hôi quen thuộc làm nước mắt bà chảy ra, rớt xuống bàn tay già nua tự lúc nào.
- Đứa con bé bỏng của mẹ! Con đừng đi nữa nhé, sao con mải chơi thế, bỏ mẹ một mình!
- Thì đàn chim sẻ sẽ bên mẹ, mẹ đừng buồn nhé. Con không thể…
Mắt bà Chiên nhòe đi, bà vuốt ve đứa con một cách đầy âu yếm. Bỗng chốc thằng bé nhẹ bẫng trong vòng tay bà. Hoảng hốt, bà kêu lên thất thanh. Không có ai ngoài bà và đàn chim sẻ. Vài chú chim nghe tiếng kêu bất ngờ khác lạ của bà, bay vót lên đậu trên dây phơi trước sân rồi lại đáp xuống, thản nhiên nhặt thóc. Bà Chiên sực tỉnh, mặt buồn rười rượi, lủi thủi bước vào nhà.
* * *
Bái là một tay săn chim chuyên nghiệp. Thực ra hắn cũng chỉ mới làm nghề này vài năm nay. Ban đầu hắn coi đây là nghề tay trái, nhưng dần dà thấy kiếm ăn được nên hắn thường xuyên đi bẫy chim, mà chỉ chuyên bẫy chim sẻ. Bây giờ các quán nhậu nổi lên san sát nên việc tiêu thụ cũng cực kỳ dễ dàng nhanh chóng. Trong các quán bia, món chim sẻ quay là một trong những món khoái khẩu, những đĩa chim sẻ vàng ươm luôn luôn rất ngốn bia. Họ còn kháo nhau, chim sẻ là món ăn bổ dương, thế nên các quý ông lại càng thêm phần ưa chuộng.
Bái tình cờ đi qua cánh đồng này và thấy chim sẻ nhiều quá. Kinh nghiệm nghề nghiệp khiến hắn mò đến ngay cạnh nhà bà Chiên. Hắn để ý thấy lũ chim tập trung đông nhất ở khu vườn có ngôi nhà ngói ba gian nằm trơ trọi bên rìa đồng. Thế là hắn dừng xe máy, đứng nép sau bụi cây chó đẻ để quan sát. Bái thật bất ngờ khi thấy một đàn chim sẻ đáp xuống sân, ngay dưới chân một bà lão. Hắn đoán thầm, chắc bà này cũng trên dưới bảy mươi gì đấy. Thoáng nghĩ thế nhưng cái mà hắn quan tâm là lũ chim sẻ đang vây quanh bà lão kia. Hắn có cảm giác lũ chim như là một đàn bồ câu, hay thậm chí là một đàn gà, là vật nuôi trong nhà bà lão, chứ hoàn toàn không phải là một đàn chim sẻ. Thì rõ ràng bà ấy đang bưng một rổ thóc quãi ra cho lũ sẻ ăn đấy thôi. Ơ, lạ nhỉ! Hắn ngẩn người suy nghĩ một lúc lâu rồi mới sực tỉnh, nhớ ra là mình cần phải làm cách nào để bẫy được đàn chim sẻ đông đến vài trăm con kia. Mà thật chưa bao giờ hắn rơi vào tình huống lạ kỳ khó hiểu như thế này. Lũ chim ăn xong rồi bay lên nóc nhà đậu thành hàng trên mái ngói, số khác thì đậu kín những cành xoan nơi góc sân.
Hắn bắt đầu giở đồ nghề ra: Một tấm lưới cùng với bộ khung là cái bẫy tháo lắp rất linh hoạt, một cái loa có cắm USB dùng để phát ra tiếng chim sẻ kêu. Hắn bắt đầu lắp bẫy trên bãi cỏ trước nhà bà lão, rải một ít thóc, gạo vào đó. Sau khi bật loa, ròng sợi dây nối liền với lẫy của bẫy đến bụi cây ẩn nấp, hắn yên tâm ngồi chờ đợi.
Âm thanh tiếng chim sẻ phát ra từ chiếc loa lọt vào tai bà Chiên, bà giật mình chạy ra trước hiên nghiêng tai nghe ngóng. Âm thanh giả kia không thể đánh lừa được bà. Bao nhiêu năm làm bạn với lũ chim sẻ khiến bà đã quen lắm với những tiếng kêu. Đây đích thị là tiếng thu âm, xen lẫn tiếng chim còn có cả vài tạp âm nữa thêm vào. Bà bước ra bãi cỏ nơi có âm thanh phát ra kia. Bà Chiên nhận ra ngay những vật lạ. Lâu nay bà đã nghe về những kẻ bẫy chim sẻ và bà giật mình, lia mắt về phía bụi rậm nơi có người đang ẩn nấp.
- Mời anh ra ngay đây - Câu nói của bà Chiên rõ ràng, rành rọt từng tiếng.
Bái ngồi trong bụi cây đang không biết phải làm sao thì giọng bà Chiên lại vang lên:
- Ai cho anh bẫy chim ở đây?
Nghe thấy câu hỏi vô lý của bà lão, Bái lao bổ ra, mặt hắn hầm hầm:
- Thế tôi hỏi bà, bà có quyền gì mà cấm tôi?
- Tôi thấy là anh đang định bẫy đàn chim trong vườn nhà tôi. Lũ chim ấy là bạn của tôi, tôi đã nuôi và có nhiệm vụ bảo vệ chúng.
- Vô lý. Chim trời, cá nước, không ai cấm nổi tôi.
Bà Chiên rất tức tối trước những câu nói và thái độ hùng hổ của kẻ lạ mặt. Nói cứng thế, nhưng bà thì đang rất lo lắng cho đàn chim. Làm sao có thể suốt ngày ở nhà canh giữ chúng được, cũng phải đi chỗ này chỗ kia chứ. Nhưng cần kiên quyết chứ không thể để thế này, như vậy kẻ lạ mặt kia sẽ hại lũ chim. Bà lão xăm xăm bước vào nhà, khi quay lại trên tay lăm lăm con dao, bà quát:
- Tôi sẽ băm nát cái lưới kia cho anh xem.
Bái cuống quýt thu tấm lưới lại. Hắn biết dù có sức lực bằng mười bà lão nhưng cứ bị quấy rối thế này thì cả năm cũng chả bẫy nổi một con, huống hồ là cả đàn chim. Hắn cun cút gom đồ ra xe máy và định bụng sẽ còn quay lại chờ cơ hội. Cứ tính nhẩm nếu bẫy được đàn chim này thì hắn cũng có ngót nghét triệu bạc thì dễ gì mà bỏ cuộc. Với lại bà già này đúng là dở hơi, có vấn đề rồi, chim trời mà cấm người ta bẫy thì vô lý thật.
Từ hôm ấy, Bái đi bẫy chim ở nơi khác nhưng vẫn dành nhiều thời gian rình mò gần nhà bà Chiên. Hắn sốt ruột vì bà lão cứ quanh quẩn ở nhà, lũ chim thì cứ bay lượn quanh khu vườn như khiêu khích, như mời gọi hắn. Thế rồi cơ hội cũng đến, cửa nhà bà lão khóa trái, đích thị phải đi đâu xa thì mới khóa thế. Trong lòng hắn rộn lên niềm vui sướng và cả sự hồi hộp, chưa bao giờ hắn bẫy một đàn chim mà lại hồi hộp đến thế. Hắn luýnh quýnh lấy đồ nghề, trống ngực nện thình thịch như một kẻ đi trộm lần đầu. Bố trí bẫy mà đôi mắt hắn không ngừng liếc ngang liếc dọc, hắn hoảng hốt khi nghĩ đến cảnh bà lão lù lù trở về. Cuối cùng công việc cũng xong, hắn lui vào phía bụi cây, tay cầm sợi dây sẵn sàng giật.
Bái không phải chờ lâu, đàn chim đã lượn xuống bãi cỏ, một nửa số chim đã vào nhặt thóc trong khu vực lưới, những con khác đang tiến dần vào cùng đồng bọn. Hơi thở của Bái hòa với tiếng tim đập trong lồng ngực hắn, hai thái dương căng lên tưng tức. Những con chim sẻ cuối cùng đã vào hết trong lưới, Bái giật mạnh sợi dây vẫn nắm chặt trong tay, hai mảng lưới cùng đổ sập hướng vào trong, cả đàn chim đã nằm gọn trong lưới. Bái tin là đã bắt trọn cả đàn không một con nào bay thoát, hắn nhảy cẫng lên hú lớn và chạy ra thu dọn mẻ lưới mà mình đã kỳ công mới có được.
Cả đàn chim sẻ đã bị Bái cho vào một cái túi lưới, miệng túi đã buộc chặt, lũ chim kêu lên những tiếng hoảng hốt, bay lạch phạch. Bái nâng túi chim lên ngang mặt ngắm ngía, hắn cười hô hố và mang túi đó buộc vào xe. Bóng Bái và chiếc xe vút đi trên con đường đồng ngoằn ngoèo, bỏ lại phía sau đám bụi bay lên mù mịt.
* * *
Bà Chiên về nhà sau đợt điều trị mổ ruột thừa. Những ngày xa nhà không lúc nào bà không lo lắng cho đàn chim sẻ. Bà linh cảm thấy điều chẳng lành đã xảy ra với chúng, nhưng đang ở viện nên cũng chả biết làm thế nào. Đứa cháu họ đưa bà về tới sân là bà đã cảm thấy một sự lạ. Như mọi ngày là chúng đã nhảy nhót trên mái nhà hoặc kêu lách chách ngoài vườn, nhưng hôm nay im ắng quá. Lòng bà Chiên vừa lo lắng lại vừa như muốn khóc, mắt bà đảo một vòng và bà thất vọng. Thôi, thằng bẫy chim kia đã bắt hết lũ chim của bà rồi!
Buổi trưa, đang nằm trên giường bỗng nghe thấy một âm thanh quen thuộc, bà ngồi dậy nghe lại lần nữa. Đúng rồi, tiếng chim sẻ. Bà chạy ra thềm nhà, dưới sân một chú sẻ nâu đang nhảy nhót ở đó. Rồi bà thấy xuất hiện thêm một con nữa, thêm nữa, thêm nữa… có tất cả sáu chú chim sẻ đang nhảy nhót trước mắt bà. Thế là vẫn sót lại được sáu con. Bà khấp khởi bước vào nhà mang thóc ra cho chúng ăn. Lòng bà rộn nên một niềm vui mừng và sung sướng. Bà ngả lưng trên cái võng mắc trước thềm để được thấy lũ chim.
Gió đồng hiu hiu thổi, bà Chiên chìm dần vào giấc ngủ. Bà thấy ba đôi chim sẻ đang xây những chiếc tổ mới. Bà lại thấy những chú chim non với những cái miệng há to kêu choe chóe đòi ăn. Lũ chim bố mẹ bay đi bay về ríu rít trên đầu hồi nhà. Bà Chiên khẽ nhoẻn miệng cười, nụ cười mới hiền từ làm sao!
LÊ MINH HẢI
